Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, xuất khẩu lao động đang là lựa chọn của hàng nghìn người Việt để cải thiện cuộc sống, nâng cao thu nhập. Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội lớn, con đường này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu người lao động thiếu hiểu biết và chuẩn bị kỹ càng.

Đừng mơ hồ với lời hứa “việc nhẹ, lương cao”

Xuất khẩu lao động từ lâu đã mở ra cánh cửa thoát nghèo, đổi đời cho hàng vạn người Việt. Không chỉ giúp cải thiện thu nhập, đây còn là cơ hội để người lao động tiếp cận công nghệ, kỹ năng làm việc hiện đại và mở rộng tương lai. Tuy nhiên, con đường ra nước ngoài làm việc không chỉ toàn trải hoa hồng. Nếu không tỉnh táo, không trang bị kiến thức và chuẩn bị đầy đủ, giấc mơ lập nghiệp nơi xứ người có thể trở thành chuỗi ngày đầy rủi ro và thất vọng.

Trong thời gian gần đây, nhiều thông tin quảng cáo hấp dẫn xuất hiện tràn lan trên mạng xã hội và các kênh không chính thống, vẽ nên viễn cảnh đi làm việc nước ngoài không cần ngoại ngữ, không cần kinh nghiệm nhưng vẫn “việc nhẹ, lương cao”.

Không ít người tin vào những lời hứa hẹn đó, rồi rơi vào bẫy của các đối tượng môi giới bất hợp pháp. Họ bị đưa sang nước ngoài làm những công việc nặng nhọc, lặp đi lặp lại, điều kiện sinh hoạt tồi tệ và mức thu nhập thấp hơn nhiều so với cam kết ban đầu. Nhiều người còn lâm vào cảnh nợ nần vì chi phí xuất cảnh đội lên cao ngất ngưởng, hoặc rơi vào trạng thái khủng hoảng tinh thần vì cô lập, bất đồng ngôn ngữ, văn hóa.

Thực tế cho thấy, mức lương cao ở bất kỳ thị trường lao động nào cũng đi kèm với yêu cầu khắt khe về trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, kinh nghiệm làm việc và khả năng thích ứng nhanh. Những công việc được mô tả là “nhẹ nhàng” thường chỉ mang tính chất lao động phổ thông, lặp đi lặp lại, ít khả năng thăng tiến, và đôi khi tiềm ẩn các yếu tố độc hại hoặc rủi ro mà chính người lao động bản địa cũng không mặn mà.

Ngoại ngữ: Chìa khóa cho thành công và an toàn

Một yếu tố quan trọng nhưng thường bị xem nhẹ là ngoại ngữ. Đây không chỉ là công cụ giao tiếp, mà còn là chiếc “khiên bảo vệ” giúp người lao động hiểu rõ hợp đồng, luật pháp nước sở tại, giao tiếp hiệu quả với đồng nghiệp và chủ sử dụng lao động, cũng như tự tin xử lý các tình huống khẩn cấp. Khi biết ngôn ngữ, người lao động dễ dàng hòa nhập cuộc sống mới, tiếp cận thông tin, sử dụng dịch vụ công cộng và giữ vững tinh thần trong môi trường làm việc xa quê. Ngược lại, việc không biết tiếng khiến người lao động dễ bị cô lập, mất phương hướng và dễ trở thành mục tiêu bị lợi dụng.

Trước khi quyết định xuất khẩu lao động, người lao động cần tìm hiểu kỹ về thị trường mà mình muốn đến. Điều này bao gồm việc nắm rõ ngành nghề cần tuyển, mức thu nhập thực tế, điều kiện sinh hoạt, yêu cầu công việc, văn hóa và luật pháp nước sở tại. Những thông tin này nên được khai thác từ các nguồn chính thống như website của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, các đại sứ quán, lãnh sự quán và các tổ chức uy tín chuyên đưa người lao động đi nước ngoài.

Việc học ngoại ngữ cần được đầu tư bài bản, lâu dài. Dù không thể học ngôn ngữ bản địa, ít nhất người lao động nên trang bị tiếng Anh cơ bản để giao tiếp trong công việc, sinh hoạt. Ngoài ra, việc trau dồi tay nghề, nâng cao kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, xử lý tình huống… sẽ giúp người lao động tăng cơ hội được tuyển dụng vào các vị trí tốt hơn, lương cao hơn.

Việc lựa chọn công ty phái cử cũng là khâu then chốt. Người lao động cần kiểm tra kỹ giấy phép, kinh nghiệm, lịch sử hoạt động và các phản hồi từ người đi trước. Trang https://dolab.molisa.gov.vn và https://colab.gov.vn là hai cổng thông tin chính thức của Nhà nước giúp tra cứu các doanh nghiệp có phép hoạt động đưa lao động đi nước ngoài.

Ngoài các yếu tố trên, người lao động cũng cần chuẩn bị tài chính hợp lý, không nên vay nóng hoặc thông qua các kênh tín dụng đen. Tâm lý sẵn sàng đối mặt với khó khăn, nhớ quê, sốc văn hóa… là điều cần thiết để tránh khủng hoảng trong quá trình làm việc. Đặc biệt, người lao động nên tham gia các lớp định hướng trước khi xuất cảnh do công ty phái cử tổ chức, để được trang bị kiến thức pháp luật, kỹ năng sinh tồn và ứng xử nơi đất khách.

Xuất khẩu lao động là hành trình dài đòi hỏi sự chuẩn bị nghiêm túc, toàn diện. Chỉ khi người lao động hiểu rõ mình đi đâu, làm gì, với ai và bằng cách nào – thì mới có thể biến giấc mơ đổi đời thành hiện thực, thay vì trở thành nạn nhân của những lời mời gọi ngọt ngào nhưng đầy hiểm họa.