Lợi nhuận ngân hàng “tắc kè hoa”
Không chỉ có khả năng đổi màu, tắc kè hoa còn sở hữu cặp mắt có thể nhìn hai hướng cùng lúc.
Lợi nhuận các ngân hàng thương mại (NHTM) hiện nay cũng vậy, có khả năng đổi màu và cũng cần nhìn ở hai chiều cùng lúc.
NGÂN HÀNG KHÓ ĂN NÓI…
Sau hội nghị triển khai nhiệm vụ toàn ngành ngân hàng năm 2021 vừa qua, trò chuyện bên lề với BizLIVE, lãnh đạo một NHTM băn khoăn: “Bây giờ có trào lưu nhìn về lợi nhuận ngân hàng “khủng”. Cứ công bố lợi nhuận là sợ. Vấn đề là không phân biệt rõ nguồn gốc lãi tăng từ đâu, trong khi mỗi ngân hàng mỗi khác”.
Thực tế đã có NHTM ban đầu công bố kết quả kinh doanh năm qua nhưng “không dám” nêu con số lợi nhuận cụ thể. Có trường hợp đã xây kế hoạch 2021 nhưng “không dám” nêu chỉ tiêu lợi nhuận. Nhiều trường hợp cho biết cũng đang băn khoăn lựa cách công bố vì lợi nhuận tăng trưởng cao hơn dự kiến đầu năm 2020…
Đem vấn đề này trao đổi với lãnh đạo khối nghiên cứu của một NHTM, vị này cho rằng cần nhìn cụ thể vào cấu phần lợi nhuận, và không hẳn tín dụng, cho vay lãi suất cao để tạo lãi lớn như những giai đoạn trước.
Chứng minh quan điểm của mình, người trong cuộc này gửi luôn bảng tập hợp chi tiết lợi nhuận, cấu phần đóng góp các mảng từng tháng của toàn hệ thống để BizLIVE tham khảo.
Tham khảo dữ liệu trên, cũng như từ thực tế nhiều NHTM đã công bố, cơ cấu từ cho vay đã giảm hẳn tỷ trọng trong lợi nhuận; nếu trước đây phổ biến từ 90-99%, thì nay giảm xuống còn 70-80%, thậm chí chỉ còn quanh 60% tại một số thành viên. Còn lại, thu dịch vụ và đặc biệt “thu nhập khác” tăng lên.
Những năm gần đây, nhiều NHTM có những khoản thu nhập bất thường lớn, từ thoái vốn, chuyển nhượng đầu tư, bán cổ phiếu quỹ, thu hoa hồng bảo hiểm… Dày đặc các thương vụ giá trị lớn và hạch toán vào lợi nhuận, nhất là sau làn sóng đầu tư vào công ty tài chính và thoái vốn tuân thủ giới hạn đầu tư vào ngân hàng khác.
Hay ví dụ tới đây, VPBank bán cổ phần công ty con FE Credit, Vietcombank buộc phải hạch toán tiếp khoản thu nhập “khủng” từ bảo hiểm FWD hoặc thoái tiếp tại MB khi giá cổ phiếu lên cao, SHB bán cổ phần công ty tài chính…, lợi nhuận theo đó có thể tăng cao nữa. Nếu vậy, họ có “khó ăn nói” khi mà có định hướng hạ chỉ tiêu lợi nhuận để hỗ trợ khách hàng và nền kinh tế?
Hạ chỉ tiêu lợi nhuận trước hết hạ lãi suất cho vay, khi tín dụng vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu lãi. Thực tế nhiều NHTM vẫn áp lãi suất cho vay trên 10%/năm, nhất là với khách hàng cá nhân vay tiêu dùng.
Tuy nhiên, một số NHTM vừa qua khẳng định đã áp lãi suất cho vay thấp nhất thị trường, khó giảm sâu được nữa. Một mặt, không thể áp lãi suất cho vay sát hoặc thấp hơn huy động; mặt khác, dễ bị “mang tiếng” cạnh tranh không lành mạnh lôi kéo khách hàng(?).
Theo đó, trở lại với ý kiến của vị lãnh đạo ngân hàng nói trên, nếu các NHTM phải hạ chỉ tiêu lợi nhuận, hoặc sợ lãi cao, vô hình trung cào bằng các động lực tăng trưởng không đến từ cho vay, hoặc các trường hợp hoạt động không hiệu quả lại trở nên “an tâm” trong bối cảnh hiện nay.
CÁC HÌNH THÁI “TẮC KÈ HOA”
Bức tranh lợi nhuận ngân hàng 2020 phần lớn còn phía trước. Nhưng các cập nhật vừa qua cho thấy một điểm chung: nhiều NHTM đã tăng mạnh trích lập dự phòng, tỷ lệ bao nợ xấu đạt mức cao.
Như tại Vietcombank, tỷ lệ bao phủ nợ xấu đã lên tới khoảng 377%; tại VietinBank đã lên trên 130%; tại MB vào khoảng 120%... Tuần tới, dự kiến nhiều thành viên sẽ lần lượt công bố và hệ thống sẽ tiếp tục ghi nhận nhiều trường hợp đạt trên 100%.
Vì sao chỉ có 10 đồng nợ xấu nhưng ngân hàng trích lập dự phòng tới 120, 130 và thậm chí 377 đồng?
Trước hết, trong hàng chục năm qua, kể từ cơ chế phân loại nợ theo Quyết định 493 hay đến Thông tư 02, vấn đề trích lập dự phòng chung nhiều lần đặt ra xem xét, nhưng vẫn áp dụng đến nay.
Quy định, các NHTM phải thực hiện trích lập dự phòng chung cho nợ từ nhóm 1 đến nhóm 4 với 0,75%, trong khi nợ từ nhóm 2 đến nhóm 5 đã thực hiện trích cụ thể. Nợ nhóm 1-4 chiếm chủ yếu tổng dư nợ, như tại “Big 4” có thể lên tới cả triệu tỷ đồng, 0,75% với mẫu số lớn đó tạo mức độ bao phủ lớn đối với con số tuyệt đối nợ xấu có tỷ trọng nhỏ.
Ý kiến của bạn